İlaç sektöründe en yaygın kullanılan katı dozaj formu olan tabletler, çok boyutlu bir sınıflandırma sistemi sergilemektedir. İlaç salınım özelliklerine göre hemen salınımlı tabletler, sürekli veya kontrollü salınımlı tabletler ve enterik kaplı tabletler olarak kategorize edilmelerinin yanı sıra, tabletler kullanımlarına göre oral tabletler, pastiller ve efervesan tabletler gibi hap tiplerine; bileşimlerine göre düz tabletler, kaplamalı tabletler ve çok katmanlı tabletler olarak sınıflandırılabilir; ve tablet üretim süreci kalıplanmış ve sıkıştırılmış tabletler halinde. Farklı hap türleri, formülasyon teknolojilerinin gelişimini ve hassas ilaç talebini yansıtmaktadır.
Farklı hap türleri nelerdir? İşte tablet türlerinin ayrıntılı bir sınıflandırması ve umarız bu dozaj formu hakkında daha kapsamlı bir anlayış sağlar.
| Sınıflandırma Boyutu | Tablet TipS | Özellikler/AmaçS |
| İlaç Salım Özellikleri | Geleneksel Tablet | Hızlı parçalanma ve emilim |
| Kaplamalı Tablet (Film/Şeker) | Tadı maskeler, nem geçirmez, stabiliteyi artırır | |
| Enterik Kaplı Tablet | Bağırsaklarda çözülür, mideyi veya ilacı korur | |
| Sürekli/Kontrollü Salımlı Tablet | Yavaş/sabit salımlı, uzun etkili | |
| Dağılabilir Tablet | Suda hızlı dağılım, oral veya içme için | |
| Efervesan Tablet | Suyla temas ettiğinde kabarcıklar üretir, yutmak için değildir | |
| Uygulama Yolu | Oral Tablet | Gastrointestinal sistem yoluyla emilir |
| Bukkal Tablet | Lokal etki için ağız boşluğunda çözünür | |
| Dilaltı Tablet | Dil altında emilir, ilk geçiş etkisini atlar, hızlı etki | |
| Çiğnenebilir Tablet | Yutmadan önce çiğnenir, su gerekmez | |
| Çözüm Tableti | Harici kullanım için suda çözünür; kesinlikle ağızdan alım için değildir | |
| Üretim Süreci | Çok Katmanlı Tablet | İlaç etkileşimini önler veya farklı salım profilleri sağlar |
| Matrix Tablet | Matris malzemesi aracılığıyla yavaş ilaç salınımını kontrol eder |
Bu ayrıntılı sınıflandırma, tablet dünyasının kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Farklı hap türlerinin kendine özgü kullanım yöntemleri ve önlemleri vardır. Lütfen herhangi bir ilacı almadan önce talimatları okuduğunuzdan veya profesyonel tıbbi tavsiye aldığınızdan emin olun.
1. Hap İlaç Salım Özelliklerine Göre Sınıflandırma
Bu, ilacın insan vücudundaki salım oranını, emilim derecesini ve ilaç etkinliğini doğrudan belirlediği için modern eczacılıktaki en temel sınıflandırma yöntemidir. İlaç salım özelliklerini hassas bir şekilde kontrol ederek, ilaç uygulama rejimlerinin tasarlanması için bir temel olan yan etkileri en aza indirirken optimum terapötik sonuçlar elde edilebilir.
1.1 Geleneksel Compressed Tablet
Konvansiyonel sıkıştırılmış tabletler en yaygın hap türüdür. Bu tip tabletler, aktif farmasötik içeriğin seyrelticiler, bağlayıcılar ve parçalayıcılar gibi yardımcı maddelerle homojen bir şekilde karıştırılması ve ardından tablet preslenmesi ile üretilir. Bu sıkıştırılmış tabletlerin önemli bir özelliği, gastrointestinal sistemde hızlı parçalanmalarıdır; bu da ilacın çözünmesini ve etkili emilimini teşvik ederek hızlı bir etki başlangıcına yol açar.
Tipik bir örnek aspirin tabletleridir. Basit tablet üretim süreci, düşük maliyet, tutarlı kalite ve uygulama kolaylığı nedeniyle, bu tablet türü klinik uygulamada en yaygın kullanılan katı oral preparattır.
1.2 Kaplamalı Tablet
Kaplanmış tabletler, standart bir tablet çekirdeğinin ince bir film veya şeker kaplama ile sarıldığı dozaj formudur. Bu tablet türü özellikle film kaplı ve şeker kaplı tabletler olarak kategorize edilebilir.
●Şeker kaplı tabletler: Öncelikle kaplama malzemesi olarak sükroz kullanılır ve ilaçların acı tadı veya hoş olmayan kokusu maskelenir. Ancak, karmaşık ve zaman alıcı tablet üretimi nedeniyle, berberin tabletleri gibi ilk örneklerle birlikte, bu tür haplar artık daha az kullanılmaktadır.
●Film kaplı tabletler: Günümüzde daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu tip tabletler, sadece tablet tadını iyileştirmekle kalmayıp aynı zamanda nem koruması, ışık direnci ve gelişmiş stabilite sağlayan ince polimer bazlı kaplamalar kullanır. Kaplama teknolojisi ilaç güvenliğini ve hasta uyumluluğunu artırarak farmasötik üretim sürecindeki ilerlemeyi temsil eder.
1.3 Enterik Kaplı Tablet
Enterik kaplı tabletler, film kaplı tabletlerin özel bir kategorisidir. Bu tablet türünün belirleyici özelliği, ilaç tabletlerini mide asidinde (pH 1-3) parçalanmaya veya çözünmeye karşı koruyan bir dış tabaka veya kaplamadır. Bu koruyucu bariyer sadece ince bağırsakların nötre yakın veya alkali koşullarına (pH 7+) ulaştığında çözülür. Bu tasarım birkaç kritik amaca hizmet eder.
●API'nin Korunması: Birincil amaç, bazı antibiyotikler ve enzimler gibi mide asidi tarafından kolayca bozulan veya yok edilen aktif farmasötik bileşenleri korumaktır.
●Koruma mide mukozası: Hap kaplaması mide mukozasını ilacın neden olduğu potansiyel tahriş veya bulantıdan korur.
●Hedefli ilaç salımı: Tablet kaplaması ayrıca optimum emilim için belirli bir bağırsak bölgesinde hedeflenmiş ilaç salınımına izin verir.
Önemli olarak, enterik kaplı haplar asla bölünmemeli veya ezilmemelidir, çünkü bu koruyucu tablet kaplamasını tehlikeye atar ve amaçlarını ortadan kaldırır. Yaygın hap kaplama malzemeleri arasında pH'a duyarlı polimerler bulunur.
1.4 Sürdürülebilir Rserbest bırakma Tablet & Ckontrollü Rserbest bırakma Tablet
Sürekli salınımlı ve kontrollü salınımlı tabletler, bir ilacın vücutta nasıl salındığını modüle etmek için tasarlanmış gelişmiş ilaç dağıtım sistemleridir. Özel formülasyon teknolojileri kullanan bu tür haplar ilaç salınımını uzatır ve hastanın dozlama sıklığını azaltır - örneğin günde üç kereden sadece bir kereye. Bu tür tabletler daha tutarlı, uzun süreli bir terapötik etki sağlar ve kandaki ilaç içeriği konsantrasyonunun keskin zirvelerini ve çukurlarını en aza indirir.
Sürekli/ kontrollü salımlı tabletler arasındaki temel ayrım salım modelinde yatmaktadır. Sürekli salımlı tabletler ilacı sürekli olarak vermez, sadece bazı 12 saatlik soğuk algınlığı ve grip kapsüllerinde görüldüğü gibi ilacın etki süresini uzatır.
Buna karşılık, kontrollü salım hapları hassas, neredeyse sabit (sıfır dereceli kinetik) bir salım hızı için tasarlanmıştır. Bu, son derece istikrarlı bir plazma seviyesi sunar ancak farmasötik tabletlerin tasarımında ve tablet üretiminde daha karmaşık bir teknik başarı gerektirir.
1.5 Dağılabilir Tablet
Dağılabilir tabletler, suda hızla parçalanarak eşit bir süspansiyon oluşturacak şekilde tasarlanmıştır. Bu tip tabletler esnek bir uygulama sunar - geleneksel tabletler gibi bütün olarak yutulur veya içmek için sıvı içinde dağıtılır, bu da onları çocuklar, yaşlılar ve yutma güçlüğü çeken bireyler için uygun hale getirir. Ayrıca, bu hap türü hızlı emilim ve daha yüksek biyoyararlanım sağlayarak terapötik etkinliği artırır.
Ayrıca, dağılabilir tabletler genellikle doğru dozajlama ve kullanım kolaylığı sağlar, geleneksel katı oral dozaj formlarıyla mücadele eden popülasyonlarda uyumu iyileştirmek için idealdir. Hızlı dağılım aynı zamanda daha hızlı etki başlangıcı sağlar.
1.6 Efervesan Tablet
Efervesan tabletler, efervesan bir parçalayıcı içeren popüler bir farmasötik veya diyet takviyesi formudur. Bir efervesan tablet içme suyuna düştüğünde, bu maddeler reaksiyona girerek karbondioksit gazı üretir. Bu reaksiyon, gazlı tabletlerin hızla parçalanarak hoş bir gazlı çözelti oluşturmasına neden olur.
Kullanıcı deneyimini geliştirmek için efervesan tabletler, özellikle geleneksel hapları yutmakta zorlananlar için genellikle limon veya portakal gibi meyve tatlarıyla tatlandırılır. Yaygın bir örnek limon aromalı C vitamini efervesan tabletleridir.
Bu tabletleri kullandığınızda, suda tamamen çözülmeleri gerekir. Hiçbir koşulda efervesan bir tablet bütün olarak yutulmamalıdır, çünkü bu yemek borusunda tehlikeli bir hızlı gaz salınımına yol açabilir ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden boğulmaya neden olabilir.
2. Kullanım ve Uygulama Yollarına Göre Hap Sınıflandırması
Bu sistem, amaçlanan tüketim yöntemlerine ve farmasötik tabletlerin nasıl uygulandığına odaklanarak farmasötik tabletleri kullanımlarına ve uygulama yollarına göre sınıflandırır.
2.1 Oral Tablet
Oral tabletler en yaygın tablet türüdür ve büyük çoğunluğu ağız yoluyla alınmak ve ardından gastrointestinal sistemden emilmek üzere tasarlanmıştır. Yukarıda bahsedilen hap türlerinin çoğu oral tabletlerdir.
2.2 Bukkal Tablet
Bukkal tabletler ağızda yavaşça çözünerek iltihaplanmayı azaltmak, mikropları öldürmek veya boğazları yatıştırmak gibi lokal etkiler gösterecek şekilde tasarlanmıştır. Ağız mukozasının yardımıyla bu tip tabletler emilir. Bukkal tabletler sert bir dokuya ve hoş bir tada sahiptir. İyi bilinen bir örnek Watermelon Frost Lozenges'dir.
2.3 Dilaltı Tablet
Dilaltı tabletleri dil altına yerleştirilmek üzere tasarlanmıştır. Bu tür haplar hızla çözünebilir ve mukozal doku yoluyla doğrudan kan dolaşımına emilir. Bu, ilk geçiş karaciğer metabolizmasını atlar ve hızlı etki gerektiren ilaçlar için ideal olan daha hızlı bir ilaç etkisi başlangıcı ile sonuçlanır.
2.4 Çiğnenebilir Tablet
Çiğnenebilir tabletler yutulmadan önce çiğnenerek parçalanacak şekilde tasarlanmıştır, su ihtiyacını ortadan kaldırır, çocuklar, yaşlılar veya hareket halindeki bireyler için uygun bir seçenektir. Çocuk çiğneme vitamin tabletleri yaygın bir örnek olmakla birlikte, genellikle hoş aromalıdırlar.
2.5 Bukkal Yama
Oral flasterler yanağın iç kısmına veya diş etlerine yapışmak üzere tasarlanmış ince, esnek filmlerdir. Sistemik emilim veya lokalize tedavi sağlamak için, bukkal yamalar ilacı yavaşça serbest bırakarak çalışır. Yaygın bir örnek, sigara içenlerin sigara alışkanlıklarını bırakmalarına yardımcı olan bukkal yamadır.
2.6 Çözelti Tabletleri
Çözelti tabletleri doğrudan oral tüketim için değildir, bu hap türü ise oral gargara, dezenfeksiyon veya yara temizliği gibi amaçlarla bir çözelti oluşturmak için suda çözülmelidir. Bu tür hapların kesinlikle ağızdan alınmaması kuralına dikkat etmek gerekir. Bu tür tabletlerin yutulması halinde derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
3. Malzeme ve Tablet Üretim Sürecine Göre Sınıflandırma
Bu sınıflandırma, eczacılıktaki tablet üretim teknikleriyle daha uyumludur.
3.1 Sıkıştırılmış Tabletler
Sıkıştırılmış tabletler, oral katı dozaj formunun en yaygın hap türüdür ve ya doğrudan toz halindeki ilaçların tablete sıkıştırılması bileşenler veya tablet preslemeden önce granülasyon yoluyla. Temel faydaları arasında hassas dozajlama, taşınabilirlik, mükemmel stabilite ve uygun maliyetli tablet üretimi yer almaktadır.
3.2 Çoklu-katman Tablets
Çok katmanlı tabletler, her biri farklı ilaçlar veya aynı ilaç için değişen salım profilleri içeren iki veya daha fazla katmandan oluşur. Bu tablet tipi tasarım, bileşen etkileşimlerini önler veya farklı salım oranlarına sahip kombine ürünler oluşturur. Örnekler arasında bazı soğuk algınlığı ilaçları ve vitamin-mineral diyet takviyeleri bulunmaktadır.
3.3 Matris Tablets
Matris tabletler, ilacın inert bir iskelet malzemesi içinde dağıldığı ve sıkıştırıldığı sürekli salımlı bir dozaj formudur. İlaç daha sonra bu matrisin gözeneklerinden yavaşça salınır.
4. Tablet Üretiminin Temel Ekipmanları
Son olarak, tabletler nasıl üretiliyor? Çeşitli ürünler arasında tablet üreti̇m maki̇neleri̇ çeşi̇tleri̇ Pülverizatör, ıslak granülatör, kuru granülasyon makinesi, bileşen karıştırma makinesi ve tablet kaplama makinesini içeren, çeşitli hap türlerini işleyen tablet presleri, hapların nasıl yapılacağı sorununu çözmek için temel tablet üretim makinesi olarak durmaktadır.
Bir tablet hap pres makinesi, toz veya granül bileşenleri hassas hap şekilleri, boyutları ve ağırlığına sahip katı farmasötik tabletler halinde sıkıştırmak için tasarlanmış hayati bir ekipmandır. Hap preslerinin temel işlevi, kitlesel ölçekli tablet üretiminde vazgeçilmez olan dozaj doğruluğunu ve hap üretim verimliliğini sağlamaktır.
Diğer işlevler açısından, güvenilir bir farmasötik tablet presleme makinesi, tablet kalitesi ve mevzuata uygunluk için kritik ölçütler olan tutarlı tablet sertliği, kalınlığı ve ağırlığını garanti eder. Modern hap tablet presleri kolay temizlik, farklı hap türleri ve hap üretim partileri arasında hızlı kalıp değişimi için tasarlanmıştır.
Buna ek olarak, akıllı bir hap pres tablet baskı makinesi, etkileyici otomasyon ve veri bütünlüğü için mükemmel özellikler içerir. Örnek olarak Ruida Ambalaj tarafından üretilen RD HGZP 26D hap tablet presini ele alalım. Bu hap baskı makinesi şu özelliklere sahiptir:
●Otomatik Lyağlama: Presleme tekerlekleri ve zımba kılavuz rayları gibi bileşenleri ayarladığınız sıklık ve miktara göre akıllı bir şekilde yağlayarak tutarlı makine performansı sağlar ve kritik parçalardaki aşınmayı azaltır.
●Gerçek zamanlı Punch PRessure MİZLEME: Her bir zımbanın sıkıştırma kuvvetindeki değişimin anında tespit edilmesini ve düzeltilmesini sağlayarak hatalı tablet sertliğini ve ağırlığını önler.
●Tablet Ağırlık Yönetimi: Dolum miktarını sürekli olarak ayarlamak için sensörler ve geri bildirim kontrolü kullanır ve her sıkıştırılmış tabletin katı ağırlık standartlarını karşıladığından emin olur.
●Tek Parça Atık Reddi: Üretimi durdurmadan herhangi bir standart altı tableti sıkıştırma döngüsünden otomatik olarak reddeder.
●Üç Katmanlı Parola Yönetimi: Makine erişimini ve operasyonel değişiklikleri yetkili personelle sınırlandırarak tablet üretim sürecini ve tablet baskı veri güvenliğini korur.
Son Hatlar
Farmasötik tabletler, ilaç salım profilleri, uygulama yolları ve üretim yöntemlerine göre sınıflandırılan çeşitli dozaj formlarıdır. Tüm bu hap türlerinin başarılı tablet üretimi, ilaç tabletlerinin kalitesini ve ilaç etkinliğini sağlamak için gerekli otomatik tablet pres makinesine dayanır.
